ರಾಜ್ಯಶಾಸ್ತ್ರ ಅರ್ಥ, ಸ್ವರೂಪ, ವ್ಯಾಪ್ತಿ ಮತ್ತು ಮಹತ್ವ | Meaning, Nature, Scope and Significance of Politics

KSOU FIRST YEAR BA POLITICAL THEORY

CHAPTER - 1

ಘಟಕ -1

ರಾಜಕೀಯ ಸಿದ್ಧಾಂತ

ರಚನೆ:

1.0 ಉದ್ದೇಶಗಳು

1.1 ಪೀಠಿಕೆ

1.2 ರಾಜ್ಯಶಾಸ್ತ್ರದ ಅರ್ಥ ಮತ್ತು ಸ್ವರೂಪ

1.3 ರಾಜ್ಯಶಾಸ್ತ್ರದ ವ್ಯಾಪ್ತಿ

1.4 ರಾಜ್ಯಶಾಸ್ತ್ರದ ಮಹತ್ವ

1.5 ಸಾರಾಂಶ

1.6 ಕಠಿಣ ಪದಗಳು

1.7 ನಿಮ್ಮ ಪ್ರಗತಿ ಪರಿಶೀಲನೆಗೆ ಉತ್ತರಗಳು

1.8 ಪರಾಮರ್ಶನ ಗ್ರಂಥಗಳು

 

1.0 ಉದ್ದೇಶಗಳು

     ಈ ಘಟಕವು ರಾಜ್ಯ ಶಾಸ್ತ್ರದ ಅರ್ಥ, ಸ್ವರೂಪ, ವ್ಯಾಪ್ತಿ ಮತ್ತು ಮಹತ್ವ ವಿವರಿಸುವುದು. ಈ ಘಟಕವನ್ನು ನೀವು ಸಂಪೂರ್ಣವಾಗಿ ಅಧ್ಯಯನ ಮಾಡಿದಾಗ ಈ ಕೆಳಕಂಡ ವಿಷಯಗಳನ್ನು ವಿವರಿಸಲು ಸಮರ್ಥರಾಗುವಿರಿ. ಈ ಘಟಕದ ಅಧ್ಯಯನದ ನಂತರ ನೀವು;

• ರಾಜಕಾರಣ ಮತ್ತು ರಾಜ್ಯಶಾಸ್ತ್ರದ ಉಗಮವನ್ನು ವಿವರಿಸಬಹುದು.
• ರಾಜಕಾರಣ ಮತ್ತು ರಾಜ್ಯಶಾಸ್ತ್ರದ ನಡುವಿನ ವ್ಯತ್ಯಾಸಗಳನ್ನು ಅರ್ಥೈಸಬಹುದು.
• ರಾಜ್ಯಶಾಸ್ತ್ರದ ಅರ್ಥ ಮತ್ತು ಸ್ವರೂಪವನ್ನು ಪರೀಕ್ಷಿಸುವುದು.
• ರಾಜ್ಯಶಾಸ್ತ್ರದ ವ್ಯಾಪ್ತಿಯನ್ನು ಚರ್ಚಿಸಬಹುದು.
• ರಾಜ್ಯಶಾಸ್ತ್ರದ ಅಧ್ಯಯನದ ಪ್ರಾಮುಖ್ಯತೆಯನ್ನು ಪರಿಶೀಲಿಸಬಹುದು.

 

1.1 ಪೀಠಿಕೆ

ರಾಜ್ಯಶಾಸ್ತ್ರವು ಒಂದು ಸಮಾಜ ವಿಜ್ಞಾನ. ಇದು 'ರಾಜ್ಯ' ಮತ್ತು ಸರ್ಕಾರವನ್ನು ಕುರಿತು ಅಭ್ಯಸಿಸುತ್ತದೆ. ಇಂದು ಮಾನವನ ಜೀವನದ ಯಾವ ಅಂಶವೂ ರಾಜ್ಯದ ಹಸ್ತಕ್ಷೇಪದಿಂದ ಮುಕ್ತವಾಗಿಲ್ಲದಿರುವುದರಿಂದ ರಾಜಕಾರಣದ ಪ್ರಾಮುಖ್ಯತೆಯು, ಹೆಚ್ಚು ಸ್ಪಷ್ಟವಾಗಿದೆ. ರಾಜಕಾರಣದ ಪ್ರಭಾವಕ್ಕೆ ಒಳಗಾಗದೆ ಇರುವ ಮಾನವ ಜೀವನದ ಯಾವ ಕ್ಷೇತ್ರವೂ ಇಲ್ಲವೆಂದೇ ಹೇಳಬಹುದು. ಪ್ರತಿಯೊಬ್ಬ ವ್ಯಕ್ತಿ, ತನಗೆ ಇಷ್ಟವಿರಲಿ ಅಥವಾ ಇಲ್ಲದಿರಲಿ, ಒಂದು ರೀತಿಯಲ್ಲಿ ರಾಜಕೀಯ ಪ್ರಭಾವಕ್ಕೆ ಒಳಗಾಗಲೇ ಬೇಕೆಂದು ರಾಬರ್ಟ್ ದಾಲ್ ಹೇಳಿರುವುದು ಸಮಂಜಸವಾಗಿದೆ. ಪ್ರತಿಯೊಬ್ಬ ವ್ಯಕ್ತಿಯು ಯಾವುದಾದರೂ ಒಂದು ರೀತಿಯ ರಾಜಕೀಯ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯ ಪರಿಮಿತಿಯೊಳಗಡೆಯೇ ಇದ್ದಾನೆ. ಪ್ರತಿಯೊಬ್ಬ ಪ್ರಜೆಯೂ ತನ್ನ ದೇಶದ, ಸರ್ಕಾರದ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯಲ್ಲಿ ವ್ಯಾಪಾರಿ ಸಂಸ್ಥೆಗಳು, ಕಾರ್ಮಿಕ ಸಂಘದ, ವಿನೋದ ಕೂಟದ, ರಾಜಕೀಯ ಪಕ್ಷದ, ನಾಗರೀಕ ಸಂಘದ ಮತ್ತು ಅಂತಹ ಹತ್ತಾರು ಸಂಘ ಸಂಸ್ಥೆಗಳ ಆಡಳಿತ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯಲ್ಲಿ ರಾಜಕಾರಣವನ್ನು ಎದುರ್ಗೊಳ್ಳುತ್ತಾನೆ. ಒಟ್ಟಿನಲ್ಲಿ ಪ್ರತಿಯೊಬ್ಬನೂ ಒಂದಲ್ಲ ಒಂದು ವಿಧದಲ್ಲಿ ಯಾವುದೋ ಒಂದು ರೀತಿಯ ರಾಜಕಾರಣದೊಳಗೆ ತೊಡಗಿರುತ್ತಾನೆ. ಸಹಜವಾಗಿಯೇ ರಾಜಕಾರಣವು ಅತ್ಯಂತ ಪ್ರಾಚೀನವೂ ವಿಶ್ವವ್ಯಾಪಕವೂ ಆದ ಅನುಭವವಾಗಿದೆ. ಮುಂದಿನ ವಿಭಾಗಗಳಲ್ಲಿ ರಾಜ್ಯಶಾಸ್ತ್ರದ ಅರ್ಥ, 'ರಾಜಕಾರಣ' ಮತ್ತು 'ರಾಜ್ಯಶಾಸ್ತ್ರ' ಎಂಬ ಪದಗಳ ನಡುವಿನ ವ್ಯತ್ಯಾಸ, ರಾಜ್ಯಶಾಸ್ತ್ರದ ಸ್ವರೂಪ, ವ್ಯಾಪ್ತಿ ಹಾಗೂ ರಾಜ್ಯಶಾಸ್ತ್ರದ ಅಧ್ಯಯನದ ಮಹತ್ವವನ್ನು ಚರ್ಚಿಸೋಣ.

 

1.2 ರಾಜ್ಯಶಾಸ್ತ್ರದ ಅರ್ಥ ಮತ್ತು ಸ್ವರೂಪ

    ರಾಜ್ಯಶಾಸ್ತ್ರದ ಸ್ವರೂಪ ಮತ್ತು ವ್ಯಾಪ್ತಿಯನ್ನು ಕುರಿತು ಚರ್ಚಿಸುವ ಮೊದಲು 'ರಾಜಕಾರಣ' ಮತ್ತು 'ರಾಜ್ಯಶಾಸ್ತ್ರ' ನಡುವಿನ ವ್ಯತ್ಯಾಸವನ್ನು ತಿಳಿದುಕೊಳ್ಳುವುದು ಅತ್ಯಾವಶ್ಯಕ.

    'ರಾಜಕಾರಣ' (Politics) ಎಂಬುದು ರಾಜ್ಯಶಾಸ್ತ್ರಕ್ಕಿದ್ದ ಪ್ರಾಚೀನವಾದ ಹೆಸರು. 'ರಾಜಕಾರಣ' ಎಂಬ ಪದವನ್ನು ಮೊಟ್ಟ ಮೊದಲ ಬಾರಿಗೆ ಬಳಸಿದವರು ರಾಜ್ಯಾಶಾಸ್ತ್ರದ ಪಿತಾಮಹರೆನಿಸಿದ ಗ್ರೀಕ್ ತತ್ವಜ್ಞಾನಿ ಅರಿಸ್ಟಾಟಲರು. ಅರಿಸ್ಟಾಟಲರು ರಾಜ್ಯ ಮತ್ತು ಸರ್ಕಾರದ ಬಗ್ಗೆ ವಿವರಿಸುವ ತನ್ನ ಮಹಾಕೃತಿಯನ್ನು ಪಾಲಿಟಿಕ್ಸ್ (Politics) ಎಂದು ಕರೆದಿದ್ದಾನೆ. ಪಾಲಿಟಿಕ್ಸ್ (ರಾಜಕಾರಣ) ಎಂಬ ಪದ ನಗರ-ರಾಜ್ಯ (City state)ಎಂಬ ಅರ್ಥವುಳ್ಳ ಮೂಲ ಗ್ರೀಕ್ ಪದವಾದ 'ಪೋಲಿಸ್' (Polis) ಎಂಬುದರಿಂದ ಬಂದುದಾಗಿದೆ. ಗ್ರೀಕರಿಗೆ ನಗರವೇ ರಾಜ್ಯವಾಗಿ ಮತ್ತು ಮತ್ತು ನಗರ-ರಾಜ್ಯದ ಆಡಳಿತದ ಅಧ್ಯಯನವೇ ರಾಜಕಾರಣವಾಗಿದ್ದಿತು. ಪ್ರಾಚೀನ ಗ್ರೀಕರು ರಾಜ್ಯಶಾಸ್ತ್ರವೆಂಬ ಅರ್ಥದಲ್ಲಿ ಬಳಸಿದ "ಪಾಲಿಟಿಕ್ಸ್" ಎಂಬ ಪದ ಸಂಕುಚಿತ ಅರ್ಥವನ್ನು ಕೊಡುತ್ತದೆ. ಹೀಗೆ, ರಾಜ್ಯ ಶಾಸ್ತ್ರವೆಂದರೆ ಹಿಂದೆ ನಗರ-ರಾಜ್ಯದ ಆಡಳಿತಕ್ಕೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದ ಶಾಸ್ತ್ರವಾಗಿತ್ತು. ಈಗ ಇದು ರಾಜ್ಯಕ್ಕೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದ ಸಕಲ ವಿಷಯಗಳನ್ನೂ ವಿವರಿಸುವ ಶಾಸ್ತ್ರವಾಗಿದೆ. ಈಚೆಗೆ ಈ ಶಾಸ್ತ್ರಕ್ಕೆ ವಿಶಾಲವಾರ್ಥ ಕೊಡುವ 'ಪೊಲಿಟಿಕಲ್ ಸೈನ್ಸ್' (ರಾಜ್ಯಶಾಸ್ತ್ರ) ಎಂಬ ಪದವನ್ನು ಬಳಸಲಾಗುತ್ತದೆ.

 

ರಾಜ್ಯಶಾಸ್ತ್ರ ಮತ್ತು ರಾಜಕಾರಣ (ರಾಜಕೀಯ)

    'ರಾಜಕಾರಣ' ಎಂಬ ಪದದ ಹಿನ್ನೆಲೆಯನ್ನು ತಿಳಿದುಕೊಂಡ ನಂತರ ರಾಜಕಾರಣಕ್ಕೂ ಮತ್ತು ರಾಜ್ಯಶಾಸ್ತ್ರಕ್ಕೂ ಇರುವ ವ್ಯತ್ಯಾಸವನ್ನು ಚರ್ಚಿಸೋಣ. ರಾಜ್ಯ ಮತ್ತು ಸರ್ಕಾರದ ಬಗೆಗಿನ ಅಧ್ಯಯನವನ್ನು ರಾಜ್ಯಶಾಸ್ತ್ರ (Politi- cal Science), ะ (Politics) (Political Philosophy, ) ಚಿಂತನೆ ಎಂಬ ವಿವಿಧ ಶಿರೋನಾಮೆಗಳಿಂದ ಕರೆಯುವುದುಂಟು. ರಾಜ್ಯಶಾಸ್ತ್ರ ಎಂಬ ಪದಕ್ಕೆ ರಾಜಕೀಯ (ಪಾಲಿಟಿಕ್ಸ್) ಎಂದು ಕರೆಯುವ ರೂಢಿ ಇಂದಿಗೂ ಕಂಡು ಬರುತ್ತಿದೆ. ಆದರೆ ಅವೆರಡೂ ಪದಗಳು ತಮ್ಮದೇ ಆದ ವಿಶಿಷ್ಟಾರ್ಥವನ್ನು ಹೊಂದಿವೆ.

    'ರಾಜಕಾರಣ' (Politics) ಎಂಬುದು ಸರ್ಕಾರ ದಿನನಿತ್ಯ ಎದುರಿಸುವ ವಿಭಿನ್ನ ಸಮಸ್ಯೆಗಳಿಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದ್ದಾಗಿದೆ. ಅದು ವಿಭಿನ್ನ ಕಾಲ ಹಾಗೂ ಪ್ರದೇಶಗಳಲ್ಲಿ ನಡೆಯುವ ವಿವಿಧ ರಾಜಕೀಯ ಚಟುವಟಿಕೆಗಳನ್ನು ಸೂಚಿಸುತ್ತದೆ. ರಾಜಕೀಯ ಅಧಿಕಾರಕ್ಕಾಗಿ ನಡೆಯುವ ಪೈಪೋಟಿ, ಅಧಿಕಾರ ಮತ್ತು ಪದವಿಯನ್ನು ಹೊಂದಿದವರ ಮೇಲೆ ಪ್ರಭಾವ ಬೀರುವ ಸಾಂಸ್ಥಿಕ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಯನ್ನು ಸೂಚಿಸುತ್ತದೆ. ರಾಜಕೀಯ ಎಂಬ ಪದ ಅಧಿಕಾರ ಚಲಾಯಿಸಲು ಅಥವಾ ಸರ್ಕಾರ ನಡೆಸಲು ಸಂಬಂಧಿದ ಚಟುವಟಿಕೆಗಳನ್ನು ಸೂಚಿಸುತ್ತದೆ. ಆದರೆ ರಾಜ್ಯಶಾಸ್ತ್ರವು ಈ ಹಿಂದೆ ಹೇಗಿದ್ದಿತು ಎಂಬ ಐತಿಹಾಸಿಕ ಪರಿಶೀಲನೆ, ಇಂದು ಹೇಗಿದೆ ಎಂಬುದರ ವಿಶ್ಲೇಷಣೆ ಮತ್ತು ಮುಂದೆ ಹೇಗಿರಬೇಕೆಂಬುದರ ರಾಜಕೀಯ ನೈತಿಕ ವಿಚಾರವನ್ನು ವಿವರಿಸುತ್ತದೆ. ರಾಜಕೀಯವು ರಾಜ್ಯದ ಪ್ರಸಕ್ತ ಸಮಸ್ಯೆಗಳು, ಚುನಾವಣಾ ವಿಧಾನ, ಚುನಾವಣಾ ಪ್ರಚಾರದಲ್ಲಿ ಅನುಸರಿಸುವ ಮಾರ್ಗೋಪಾಯಗಳು, ರಾಜಕೀಯ ಪಕ್ಷಗಳ ಚಟುವಟಿಕೆಗಳು, ರಾಷ್ಟ್ರದ ಶಾಸನಸಭೆಗಳಲ್ಲಿ ನಡೆಯುವ ಘಟನಾವಳಿಗಳು ಹಾಗೂ ಅವುಗಳಲ್ಲಿ ಭಾಗವಹಿಸುವ ರಾಜಕಾರಣಿಗಳು, ಪಕ್ಷೀಯ ರಾಜಕೀಯ ನೀತಿಯನ್ನು ಈಡೇರಿಸಲು ಅನುಸರಿಸುವ ವಿವಿಧ ವಿಧಾನಗಳನ್ನು ಸೂಚಿಸುತ್ತದೆ. ಹೀಗೆ ರಾಜಕೀಯ ಎಂಬುದು ದೇಶದಲ್ಲಿ ನಡೆಯುವ ರಾಜಕೀಯ ಚಟುವಟಿಕೆಗಳನ್ನು ಸೂಚಿಸುತ್ತದೆ.

    'ರಾಜಕೀಯ' ಎಂಬ ಪದ ಕೆಲವೊಮ್ಮೆ ವ್ಯಕ್ತಿಗಳ ಸ್ವಂತ ಹಿತಾಸಕ್ತಿಯನ್ನು ಸೂಚಿಸುತ್ತದೆ. "ರಾಜಕಾರಣವು (Politics) ಖಾಸಗಿ ಹಿತಕ್ಕಾಗಿ ಇರುವ ಸಾರ್ವಜನಿಕ ಚಟುವಟಿಕೆಯಾಗಿದೆ." ಎಂದು ಬಯರ್ಸ್ (Bierce) . (Conduct of Public affairs for private advantage) ជ ರಾಜ್ಯಶಾಸ್ತ್ರವು ವ್ಯಕ್ತಿಗಳ ಹಿತಾಸಕ್ತಿಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದಲ್ಲ. ಇದರ ಅಧ್ಯಯನವು ರಾಜ್ಯ ಹಾಗೂ ಸರ್ಕಾರದ ಸುತ್ತಲೂ ಕೇಂದ್ರೀಕೃತವಾಗಿರುತ್ತದೆ.

    ರಾಜಕೀಯವನ್ನು ವಿವಿಧ ಗುಂಪುಗಳಲ್ಲಿ ಕಾಣಬಹುದು. ಅಲ್ಲದೆ ರಾಜಕಾರಣ ಎಲ್ಲಾ ದೇಶಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದೇ ರೀತಿ ಇರುವುದಿಲ್ಲ. ಬೇರೆ ಬೇರೆ ದೇಶಗಳಲ್ಲಿ ಅದು ಭಿನ್ನವಾಗಿರುತ್ತದೆ. ಆದರೆ ರಾಜ್ಯಶಾಸ್ತ್ರವು ಎಲ್ಲಾ ದೇಶಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದೇ ರೀತಿಯಲ್ಲಿರುತ್ತದೆ. ಆದರೆ ಇಂದು 'ರಾಜಕೀಯ' ಅಥವಾ 'ರಾಜಕಾರಣ'ದ ಅರ್ಥ ಬದಲಾಗಿದೆ. ಇಂದು 'ರಾಜಕೀಯ' ಎಂಬ ಪದ ನಮಗೆ ಅಪ್ರಿಯವಾಗಿ ಕಂಡು ಬರುತ್ತಿದೆ. ಚುನಾವಣೆಯಲ್ಲಿ ಜಯಗಳಿಸಲು ಮತ್ತು ಅಧಿಕಾರವನ್ನು ಪಡೆದು ಅದನ್ನು ಹೇಗಾದರೂ ಮಾಡಿ ಉಳಿಸಿಕೊಳ್ಳಲು ಅನುಸರಿಸುವ ಕುಟಿಲೋಪಾಯಗಳನ್ನು ಸೂಚಿಸಲು ಈ ಪದವನ್ನು ಬಳಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಡಾ|| ಸ್ಯಾಮ್ಯುಯಲ್ ಜಾನ್ಸನ್ನರು" ರಾಜಕೀಯ ಘಟಿಂಗರ ಅಂತಿಮ ಆಶ್ರಯ "(Politics is the last resort of a scoundrel)" ಎಂದು ಆಕ್ಷೇಪಿಸಿದ್ದಾರೆ. ಇಂದು ರಾಜಕೀಯವೆಂದರೆ ಅಲ್ಪ ಸಂಖ್ಯಾತರ ಲಾಭಕ್ಕಾಗಿ ಬಹು ಸಂಖ್ಯೆಯ ಹುಚ್ಚರು ಮಾಡಬಹುದಾದ ದಂಧೆ(Politics is the madness of many of the benefits of a few). "ರಾಜಕೀಯ ಅಸಾಧ್ಯವಾದುದನ್ನು ಸಾಧಿಸುವ ಒಂದು ಕಲೆ" ಎಂದು (Politics is the art of possible). ಆದರೆ ರಾಜ್ಯಶಾಸ್ತ್ರವು ರಾಜ್ಯದ ಉಗಮ, ಬೆಳವಣಿಗೆ, ಸ್ವರೂಪ ಧೈಯ ಹಾಗೂ ಧೈಯ ಸಾಧನೋಪಾಯಗಳು ಮುಂತಾದ ವಿಷಯಗಳನ್ನು ಕುರಿತು ಕ್ರಮಬದ್ಧ ಅಧ್ಯಯನವಾಗಿದೆ. ಹೀಗೆ ರಾಜ್ಯಶಾಸ್ತ್ರ ಮತ್ತು 'ರಾಜಕೀಯ' ಇವೆರಡೂ ಪ್ರತ್ಯೇಕ.

    ರೂಢಿಯಲ್ಲಿರುವ ಒಟ್ಟಾಭಿಪ್ರಾಯವೆಂದರೆ 'ರಾಜ್ಯಶಾಸ್ತ್ರ' ಎಂಬ ಹೆಸರು ಎಲ್ಲಾ ದೃಷ್ಟಿಯಿಂದಲೂ ಸೂಕ್ತವಾಗಿದೆ. ರಾಜಕೀಯ (Politics) ಪದದ ಬದಲು ರಾಜ್ಯಶಾಸ್ತ್ರ (Political Science) ಎಂಬ ಪದವನ್ನೇ ಬಳಸುವುದು ಖಚಿತವೆಂಬ ಭಾವನೆ ಸರ್ವಮಾನ್ಯತೆ ಪಡೆದಿದೆ. ಪ್ರೊ. ಶೀಲೆ, ವಿಲ್ಲೋಬಿ, ಗೆಟೆಲ್, ಗಾರ್ನ್‌ರ್, ಲೀಕಾಕ್, ಗ್ರಿಲ್ ಕ್ರಿಸ್ಟ್ ಇವರೇ ಮೊದಲಾದವರು ರಾಜ್ಯಶಾಸ್ತ್ರ ಎನ್ನುವ ಪದ ಸೂಕ್ತವೆಂದು ಹೇಳಿದ್ದಾರೆ. 1948 ರಲ್ಲಿ ಪ್ಯಾರಿಸ್‌ನಲ್ಲಿ ನಡೆದ 'ಯುನೆಸ್ಕೊ ಸಮ್ಮೇಳನ ಸಹ ಈ ವಿಚಾರವನ್ನು ಅನುಮೋದಿಸಿದೆ.

 

ರಾಜ್ಯಶಾಸ್ತ್ರದ ಅರ್ಥ ಮತ್ತು ವ್ಯಾಖ್ಯೆಗಳು

    ರಾಜ್ಯಶಾಸ್ತ್ರ ಮತ್ತು ರಾಜಕೀಯ ನಡುವಿನ ವ್ಯತ್ಯಾಸವನ್ನು ತಿಳಿದ ನಂತರ ರಾಜ್ಯಶಾಸ್ತ್ರದ ಸ್ವರೂಪ ಮತ್ತು ವ್ಯಾಖ್ಯೆಗಳನ್ನು ಪರಿಶೀಲಿಸೋಣ. ರಾಜ್ಯಶಾಸ್ತ್ರಕ್ಕೆ ಒಂದು ನಿರ್ದಿಷ್ಟ, ಖಚಿತವಾದ ಹಾಗೂ ಪರಿಪೂರ್ಣ ವ್ಯಾಖ್ಯೆಯನ್ನು ಕೊಡುವುದು ಸಾಧ್ಯವಿಲ್ಲ. ರಾಜ್ಯಶಾಸ್ತ್ರದ ಕೆಲವು ಮುಖ್ಯ ವ್ಯಾಖ್ಯೆಗಳು ಈ ಕೆಳಗಿನಂತಿವೆ.

    ಫ್ರೆಂಚ್ ವಿದ್ವಾಂಶ ಪಾಲ್ ಜಾನೆಟ್: ರಾಜ್ಯಶಾಸ್ತ್ರವು "ರಾಜ್ಯದ ಮೂಲಾಧಾರಗಳು ಮತ್ತು ಸರ್ಕಾರದ ಮೂಲ ತತ್ವಗಳನ್ನು ಕುರಿತು ಅಧ್ಯಯನ ಮಾಡುವ ಸಮಾಜ ವಿಜ್ಞಾನದ ಒಂದು ಶಾಖೆ" ಎಂದು ವ್ಯಾಖ್ಯಾನಿಸಿದ್ದಾರೆ.

    ಗಾರ್ನ್‌‌ರ್ ರವರ ಪ್ರಕಾರ." ರಾಜ್ಯಶಾಸ್ತ್ರದ ಅಧ್ಯಯನವು ರಾಜ್ಯದೊಂದಿಗೆ ಆರಂಭವಾಗಿ ರಾಜ್ಯದೊಂದಿಗೆ ಕೊನೆಗೊಳ್ಳುತ್ತದೆ."

    ಜರ್ಮನ್ ವಿದ್ವಾಂಸರಾದ ಬ್ಲಂಟ್ ಷ್ಲಿ ಪ್ರಕಾರ ರಾಜ್ಯಶಾಸ್ತ್ರವು "ರಾಜ್ಯದ ಭಾವ, ಅದರ ವಿವಿಧ ರೂಪಗಳು ಮತ್ತು ಅದರ ವಿಕಾಸವನ್ನು ವಿವರಿಸುವ ಶಾಸ್ತ್ರವಾಗಿದೆ".

    ಗ್ಯಾರಿಸ್‌ ಪ್ರಕಾರ " ರಾಜ್ಯಶಾಸ್ತ್ರವು ರಾಜ್ಯದ ಉಗಮ, ಬೆಳವಣಿಗೆ, ಉದ್ದೇಶ ಮತ್ತು ರಾಜ್ಯದ ರಾಜಕೀಯ ಸಮಸ್ಯೆಗಳು ಅಧ್ಯಯನ ಮಾಡುತ್ತದೆ."

    ಲೀಕಾಕ್‌ರು 'ಸರ್ಕಾರದ ಕಾರ್ಯಗಳನ್ನು ಕುರಿತು ಅಧ್ಯಯನ ಮಾಡುವ ಶಾಸ್ತ್ರವೇ ರಾಜ್ಯಶಾಸ್ತ್ರ" ಎಂದು ವಿವರಿಸಿದ್ದಾರೆ.

    ಗೆಟೆಲ್‌ರು ರಾಜ್ಯಶಾಸ್ತ್ರದ ಅರ್ಥ ವಿವರಣೆಯನ್ನು ಈ ರೀತಿ ಕೊಟ್ಟಿದ್ದಾರೆ "ರಾಜ್ಯವು ಹಿಂದೆ ಹೇಗಿತ್ತು ಎಂಬ ಚಾರಿತ್ರಿಕ ಪರಿಶೀಲನೆ, ರಾಜ್ಯ ಈಗ ಹೇಗಿದೆ ಎಂಬ ವಿಶ್ಲೇಷಣಾತ್ಮಕ ಅಧ್ಯಯನ ಹಾಗೂ ರಾಜ್ಯ ಇನ್ನು ಮುಂದೆ ಹೇಗಿರಬೇಕೆನ್ನುವುದರ ರಾಜಕೀಯ ನೈತಿಕ ಅಧ್ಯಯನವೇ ರಾಜ್ಯಶಾಸ್ತ್ರ."

    ಮೇಲಿನ ವ್ಯಾಖ್ಯೆಗಳನ್ನು ವಿಶ್ಲೇಷಿಸುವಾಗ ರಾಜ್ಯಶಾಸ್ತ್ರವು, ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕ ದೃಷ್ಟಿಯಿಂದ, ರಾಜ್ಯ ಸರ್ಕಾರ, ಪ್ರಜೆಗಳು ಹಾಗೂ ಅವರು ತಮ್ಮನ್ನು ತಾವೇ ಆಳಿಕೊಳ್ಳುವ ರೀತಿ, ಅಧಿಕಾರದ ಹಂಚಿಕೆ, ಸರ್ಕಾರ ಮತ್ತು ಅದರ ಅಂಗಗಳು, ಪೌರರ ಹಕ್ಕು ಮತ್ತು ಕರ್ತವ್ಯಗಳು, ವ್ಯಕ್ತಿ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ-ಇವೆಲ್ಲವನ್ನು ಕುರಿತು ಕ್ರಮಬದ್ಧ ಅಧ್ಯಯನವಾಗಿದೆ. ರಾಜ್ಯಶಾಸ್ತ್ರವು ಸೈದ್ಧಾಂತಿಕ ಹಾಗೂ ಪ್ರಾಯೋಗಿಕ ರಾಜಕಾರಣವನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿದ್ದು ಸೈದ್ಧಾಂತಿಕವಾಗಿ ಅದು ರಾಜ್ಯದ ಸ್ವರೂಪ ಮೂಲ ಉದ್ದೇಶವನ್ನು ಕುರಿತು ಅಧ್ಯಯನ ಮಾಡಿದರೆ, ಪ್ರಾಯೋಗಿಕವಾಗಿ ಅದು ರಾಜಕೀಯ ಸಂಸ್ಥೆಗಳ ರಚನೆ, ಪ್ರಕಾರಗಳು ಮತ್ತು ಕಾವ್ಯಗಳನ್ನು ಕುರಿತು ಅಧ್ಯಯನ ಮಾಡುತ್ತದೆ.

    ಆದರೆ ಅನೇಕ ಆಧುನಿಕ ಲೇಖಕರು ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕ ದೃಷ್ಟಿಕೋನ ಸಂಕುಚಿತವಾದುದೆಂದು ವಾದಿಸಿ. ರಾಜ್ಯಶಾಸ್ತ್ರದ ವ್ಯಾಪ್ತಿಯ ವಿಸ್ತರಣೆಗೆ ಒತ್ತು ನೀಡಿದ್ದಾರೆ. ಮೈಕೇಲ್ ಕರ್ಟಿಸ್‌ರ ಪ್ರಕಾರ ರಾಜ್ಯಶಾಸ್ತ್ರದ ವ್ಯಾಪ್ತಿಯು ರಾಜ್ಯ ಮತ್ತು ಸರ್ಕಾರಕ್ಕಿಂತಲೂ ವಿಸ್ತಾರವಾದುದು. ಆಧುನಿಕ ಬರಹಗಾರರು ಅಧಿಕಾರದ ಬಗ್ಗೆ ಹೆಚ್ಚು ಗಮನ ಹರಿಸಿದ್ದಾರೆ. ಅಧಿಕಾರ ಹೊಂದುವ ವಿಧಾನ, ಅದರ ಬಳಕೆಯ ಉದ್ದೇಶ, ಅದನ್ನು ಉಳಿಸಿಕೊಳ್ಳುವ ಬಗೆ ಹೇಗೆ ಎಂಬುದರ ಬಗ್ಗೆ ರಾಜ್ಯಶಾಸ್ತ್ರ ಅಧ್ಯಯನ ಮಾಡುವುದು ಎಂದು ಅಭಿಪ್ರಾಯ ಪಟ್ಟಿದ್ದಾರೆ. ಇಂದಿನ ರಾಜಕಾರಣದಲ್ಲಿ ಅಧಿಕಾರ ಪ್ರಮುಖ ಪಾತ್ರ ವಹಿಸುತ್ತದೆ.

 

ರಾಜ್ಯಶಾಸ್ತ್ರದ ಸ್ವರೂಪ

    ರಾಜ್ಯಶಾಸ್ತ್ರದ ಸ್ವರೂಪವನ್ನು ತಿಳಿಯಬೇಕಾದರೆ. ವಿಜ್ಞಾನವೇ ಅಥವಾ ಕಲೆಯೇ ಎಂಬುದನ್ನು ಪರಿಶೀಲಿಸಬೇಕು. ರಾಜ್ಯಶಾಸ್ತ್ರವು ಒಂದು ವಿಜ್ಞಾನವೇ ಅಥವಾ ಅಲ್ಲವೇ ಎಂಬುದರ ಬಗ್ಗೆ ರಾಜ್ಯಶಾಸ್ತ್ರಜ್ಞರಲ್ಲಿ ಭಿನ್ನಾಬಿಪ್ರಾಯಗಳಿವೆ. ಕಾಮೆ, ಬಕಲ್, ಅರೆಸ್ಟ್ ಬಾರ್ಕ್‌ರ್, ಮೇಟ್‌ಲ್ಯಾಂಡ್ ಜೆಲಿನೆಕ್, ಎಡ್ಕಂಡ್ ಬರ್ಕ್ ಮುಂತಾದವರು ಈ ಕೆಳಗಿನ ಕಾರಣಗಳಿಗಾಗಿ ವಿಜ್ಞಾನವಲ್ಲ ಎಂದು ವಾದಿಸಿದ್ದಾರೆ. 1) ರಾಜ್ಯಶಾಸ್ತ್ರವು ಸಾರ್ವತ್ರಿಕವಾಗಿ ಅಂಗೀಕರಿಸಲ್ಪಟ್ಟ ಮೂಲ ತತ್ವಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿಲ್ಲ. 2) ರಾಜ್ಯ ಶಾಸ್ತ್ರದಲ್ಲಿ ವೈಜ್ಞಾನಿಕ ಪದ್ಧತಿಗೆ ಅನುಗುಣವಾಗಿ ಪ್ರಯೋಗಗಳನ್ನು ನಡೆಸಲು ಸಾಧ್ಯವಿಲ್ಲ. 3) ಭೌತಿಕ ವಿಜ್ಞಾನಗಳಲ್ಲಿ ಭವಿಷ್ಯ ಹೇಳಿದಂತೆ ರಾಜ್ಯ ಶಾಸ್ತ್ರದಲ್ಲಿ ಮುಂದೆ ಸಂಭವಿಸಬಹುದಾದ ಘಟನೆಗಳ ಬಗ್ಗೆ ಭವಿಷ್ಯ ಹೇಳಲು ಸಾಧ್ಯವಿಲ್ಲ.

     ಅರಿಸ್ಟಾಟಲ್, ಹಾಬ್ ಬೋಡಿನ್, ಸಿಡ್‌ವಿಕ್, ಫೋಲಾಕ್, ಬಂಟ, ಬ್ರೌಸ್ ಮೊದಲಾದವರು ಈ ಕೆಳಗಿನ ಕಾರಣಗಳಿಗಾಗಿ ರಾಜ್ಯಶಾಸ್ತ್ರವು ಒಂದು ವಿಜ್ಞಾನವೆಂದು ವಾದಿಸಿದ್ದಾರೆ. ವಿಜ್ಞಾನದಲ್ಲಿ ಅಧ್ಯಯನ ವಸ್ತುವನ್ನು ಕರಾರುವಕ್ಕಾಗಿ ಸಂಗ್ರಹಿಸಿ,ಕ್ರಮಬದ್ಧವಾಗಿ ಜೋಡಿಸಿ, ವರ್ಗೀಕರಿಸಿ ವೈಜ್ಞಾನಿಕ ವಿಧಾನಗಳಿಂದ ಅವಲೋಕನ ಮಾಡಲಾಗುತ್ತದೆ. ರಾಜ್ಯಶಾಸ್ತ್ರದಲ್ಲು ಈ ಪದ್ಧತಿಯನ್ನು ಅನುಸರಿಸಿ ರಾಜ್ಯ ಮತ್ತು ಸರ್ಕಾರದ ಬಗ್ಗೆ ಅಧ್ಯಯನ ನಡೆಸಿ ಕೆಲವು ಮೂಲ ತತ್ವಗಳನ್ನು ರೂಪಿಸಬಹುದು. ರಾಜಕೀಯ ಕ್ಷೇತ್ರದಲ್ಲಿ ಪ್ರಯೋಗಗಳು ಸದಾನಡೆಯುತ್ತಿರುತ್ತವೆ. ಒಂದು ಹೊಸ ಸಂವಿಧಾನದ ರಚನೆ, ನೂತನ ಕಾನೂನು, ಹೊಸ ನೀತಿ, ಹೊಸ ರಾಜಕೀಯ ಸಂಸ್ಥೆಗಳ ಸ್ಥಾಪನೆ- ಇವೆಲ್ಲವು ವಿವಿಧ ಪ್ರಯೋಗಗಳೇ ಎಂದು ಹೇಳಬಹುದು. ಆದುದರಿಂದ ರಾಜ್ಯಶಾಸ್ತ್ರವು ಒಂದು ವಿಜ್ಞಾನವೆಂದು ವಾದಿಸಿದ್ದಾರೆ. ಆದರೆ ಭೌತಶಾಸ್ತ್ರ ವಿಜ್ಞಾನಗಳಂತೆ ರಾಜ್ಯಶಾಸ್ತ್ರವು ನಿರ್ದಿಷ್ಟ ವಿಜ್ಞಾನವಾಗಿರದೆ ಅನಿರ್ದಿಷ್ಟ ವಿಜ್ಞಾನವಾಗಿದೆ.

     ರಾಜ್ಯಶಾಸ್ತ್ರವು ಕಲೆಯೂ ಹೌದು. ವಿಜ್ಞಾನದ ಫಲಿತಾಂಶಗಳ ವಾಸ್ತವಿಕ ಪ್ರಯೋಗವೇ ಕಲೆ ಎಂದು ಹೇಳಬಹುದು. ರಾಜ್ಯಶಾಸ್ತ್ರದಲ್ಲಿ ಅಭ್ಯಸಿಸುವ ವಿವಿಧ ಸ್ವರೂಪದ ಸರ್ಕಾರಗಳನ್ನು ಕಾರ್ಯರೂಪಕ್ಕೆ ತರಲಾಗುತ್ತದೆ. ರಾಜ್ಯಶಾಸ್ತ್ರವು ಕಲೆಯು ಹೌದು.

ನಿಮ್ಮ ಪ್ರಗತಿ ಪರಿಶೀಲನೆ - 1

ಸೂಚನೆ:     1) ಕೆಳಗೆ ಕೊಟ್ಟಿರುವ ಸ್ಥಳವನ್ನು ನಿಮ್ಮ ಉತ್ತರಕ್ಕೆ ಉಪಯೋಗಿಸಿ.

            2) ನಿಮ್ಮ ಉತ್ತರಗಳನ್ನು ಈ ಘಟಕದ ಕೊನೆಯಲ್ಲಿ ಕೊಟ್ಟಿರುವುದರೊಂದಿಗೆ ಪರಿಶೀಲಿಸಿ.

1. ರಾಜ್ಯಶಾಸ್ತ್ರದ ಅರ್ಥ ಮತ್ತು ಸ್ವರೂಪವನ್ನು ವಿವರಿಸಿ.

 

1.3 ರಾಜ್ಯಶಾಸ್ತ್ರದ ವ್ಯಾಪ್ತಿ

    

    ರಾಜ್ಯಶಾಸ್ತ್ರದ ವ್ಯಾಪ್ತಿ ಎಂದರೆ ರಾಜ್ಯಶಾಸ್ತ್ರದ ಅಧ್ಯಯನ ಕ್ಷೇತ್ರದಲ್ಲಿ ಯಾವ ವಿಷಯಗಳು ಒಳಗೊಂಡಿವೆ ಮತ್ತು ರಾಜ್ಯಶಾಸ್ತ್ರದಲ್ಲಿ ನಾವು ಏನನ್ನು ಅಭ್ಯಸಿಸುತ್ತೇವೆ ಎಂಬುದಾಗಿದೆ.

    ರಾಜ್ಯಶಾಸ್ತ್ರದ ವ್ಯಾಪ್ತಿಯ ಬಗ್ಗೆ ರಾಜ್ಯಶಾಸ್ತ್ರಜ್ಞರಲ್ಲಿ ಒಮ್ಮತಾಪ್ರಾಯವಿಲ್ಲ. ಗಾರ್ನರ್, ಗ್ಯಾರಿಸ್, ಗುಡ್‌ನೌ. ಬಂಟ್‌ ಮೊದಲಾದವರ ಪ್ರಕಾರ ರಾಜ್ಯಶಾಸ್ತ್ರದ ವ್ಯಾಪ್ತಿ ರಾಜ್ಯಕ್ಕೆ ಮಾತ್ರ ಸೀಮಿತವಾಗಿದೆ. ಇದಕ್ಕೆ ವ್ಯತಿರಿಕ್ತವಾಗಿ ಜಾನ್ ಶೀಲೆ, ಸ್ಟೀಫನ್, ಲೀಕಾಕ್ ಮುಂತಾದವರ ದೃಷ್ಟಿಯಲ್ಲಿ ರಾಜ್ಯಶಾಸ್ತ್ರದ ವ್ಯಾಪ್ತಿ ಕೇವಲ ಸರ್ಕಾರದ ಅಧ್ಯಯನಕ್ಕೆ ಸೀಮಿತವಾಗಿದೆ. ಆದರೆ ಗೆಟೆಲ್, ಗಿಲ್‌ಕ್ರಿಸ್ಟ್, ಪಾಲ್ ಜಾನೆಟ್, ಲಾಸ್ಮಿ ಮೊದಲಾದವರ ಅಭಿಪ್ರಾಯದಂತೆ ರಾಜ್ಯಶಾಸ್ತ್ರವು ರಾಜ್ಯ ಮತ್ತು ಸರ್ಕಾರಗಳೆರಡರ ಅಧ್ಯಯನವಾಗಿದೆ. ಈ ದೃಷ್ಟಿಕೋನ ಹೆಚ್ಚು ವಾಸ್ತವಿಕವಾಗಿರುವುದರಿಂದ ಇವರ ಅಭಿಪ್ರಾಯವೇ ಸರಿ ಎಂದು ಹೇಳಬಹುದು.

    1948ರ ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್‌ನಲ್ಲಿ ಯುನೆಸ್ಕೋ ಭವನದಲ್ಲಿ ನಡೆದ ರಾಜ್ಯಶಾಸ್ತ್ರಜ್ಞರ ಸಮ್ಮೇಳನದಲ್ಲಿ ರಾಜ್ಯ ಶಾಸ್ತ್ರದ ವ್ಯಾಪ್ತಿಯನ್ನು ನಾಲ್ಕು ಭಾಗಗಳಾಗಿ ವಿಂಗಡಿಸಿದೆ.

     1) ರಾಜಕೀಯ ಸಿದ್ಧಾಂತ: ರಾಜಕೀಯ ಸಿದ್ಧಾಂತದಲ್ಲಿ ರಾಜಕೀಯ ವಿಚಾರಗಳ ಇತಿಹಾಸ, ರಾಜ್ಯದ ಉಗಮ, ಬೆಳವಣಿಗೆ, ಸ್ವರೂಪ, ಮೂಲಾಂಶಗಳು, ರಾಜ್ಯದ ಗುರಿ, ಕಾರವ್ಯಾಪ್ತಿ ಮದಲಾದವುಗಳನ್ನು ಅಧ್ಯಯನ ಮಾಡಲಾಗುತ್ತದೆ. ಅಲ್ಲದೆ ರಾಜ್ಯದ ಕಾರವ್ಯಾಪ್ತಿಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದಂತೆ ಆದರ್ಶವಾದ. ವ್ಯಕ್ತಿವಾದ ಸಮಾಜವಾದ, ಸಮತಾವಾದದ, ಪ್ರಜಾಪ್ರಭುತ್ವದ ಸಿದ್ಧಾಂತಗಳನ್ನು ಇದರ ವ್ಯಾಪ್ತಿಗೆ ಸೇರುತ್ತದೆ.

     2) ರಾಜಕೀಯ ಸಂಸ್ಥೆಗಳು: ಸಂವಿಧಾನ, ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಸರ್ಕಾರ ಪ್ರಾಂತ್ಯ ಸರ್ಕಾರ ಮತ್ತು ಸ್ಥಳೀಯ ಸರ್ಕಾರಗಳು, ಸಾರ್ವಜನಿಕ ಆಡಳಿತ, ರಾಜಕೀಯ ಸಂಸ್ಥೆಗಳ ಅಧ್ಯಯನವನ್ನು ಮಾಡಲಾಗುತ್ತದೆ.

    3) ರಾಜಕೀಯ ಪಕ್ಷಗಳು: ರಾಜಕೀಯ ಪಕ್ಷಗಳು, ಒತ್ತಡ ಗುಂಪುಗಳು ಮತ್ತು ಸಾರ್ವಜನಿಕ ಅಭಿಪ್ರಾಯ ಹಾಗೂ ಸಂಸ್ಥೆಗಳು ಸರ್ಕಾರ ಮತ್ತು ಆಡಳಿತದಲ್ಲಿ ಪ್ರಜೆಗಳು ಪಾಲ್ಗೊಳ್ಳುವುದು ಮುಂತಾದ ವಿಷಯಗಳನ್ನು ಅಭ್ಯಾಸಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ.

  4) ಅಂತರರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಸಂಬಂಧಗಳು: ರಾಷ್ಟ್ರ-ರಾಷ್ಟ್ರಗಳ ನಡುವಿನ ಸಂಬಂಧಗಳು, ರಾಜತಾಂತ್ರಿಕತೆ, ಅಂತರರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ರಾಜಕೀಯ, ಅಂತರರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಸಂಸ್ಥೆಗಳು ಮತ್ತು ಆಡಳಿತ ಮತ್ತು ಅಂತರರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಕಾನೂನಿನ ಅಧ್ಯಯನ ಮೊದಲಾದವುಗಳು ಈ ಭಾಗದಲ್ಲಿ ಬರುತ್ತದೆ. ಆದರೆ, ಆಧುನಿಕ ದೃಷ್ಟಿಕೋನ ಹೊಂದಿರುವ ರಾಜಕೀಯ ಚಿಂತಕರು ರಾಜ್ಯಶಾಸ್ತ್ರದ ವ್ಯಾಪ್ತಿಯನ್ನು ಕೇವಲ ರಾಜ್ಯ ಮತ್ತು ಸರ್ಕಾರಗಳೆರಡರ ಅಧ್ಯಯನಕ್ಕೆ ಮಾತ್ರ ಸೀಮಿತಗೊಳಿಸಲು ಇಚ್ಚಿಸುವುದಿಲ್ಲ. ಅನೇಕ ಆಧುನಿಕ ಬರಹಗಾರರು, ಮುಖ್ಯವಾಗಿ ಮೈಕೇಲ್ ಕರ್ಟಿಸ್, ಲಿಪ್‌ಸೆನ್, ಕಾಪ್ಟನ್ ಅವರುಗಳು ರಾಜ್ಯಶಾಸ್ತ್ರದ ಸಾಂಪ್ರಾದಾಯಿಕ ದೃಷ್ಟಿಕೋನದ ವ್ಯಾಪ್ತಿಯು ಸಂಕುಚಿತವಾಗಿದೆಯೆಂದೂ, ಅದರ ವ್ಯಾಪ್ತಿಯ ವಿಸ್ತರಣೆಯ ಅಗತ್ಯತೆಯನ್ನು ಒತ್ತಿ ಹೇಳಿದ್ದಾರೆ. ಅವರ ಪ್ರಕಾರ ರಾಜ್ಯಶಾಸ್ತ್ರದ ಅಧ್ಯಯನದ ಕೇಂದ್ರ ಬಿಂದು ರಾಜ್ಯದ ಬದಲು "ರಾಜಕೀಯ ವ್ಯವಸ್ಥೆ" ((Political system) ಎಂಬುದಾಗಿದೆ. ರಾಜಕೀಯ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯು ಅಧಿಕಾರದ ಬಗ್ಗೆ ಕುರಿತದ್ದಾಗಿದೆ. ಅಂದರೆ ರಾಜ್ಯಶಾಸ್ತ್ರದ ವ್ಯಾಪ್ತಿಯು ಕೇವಲ ರಾಜ್ಯ ಮತ್ತು ಸರ್ಕಾರದ ಅಧ್ಯಯನಕ್ಕೆ ಸೀಮಿತಗೊಳ್ಳದೆ ಅವುಗಳಾಚೆ ವಿಸ್ತರಿಸಬೇಕೆಂಬುದು ಆಧುನಿಕ ದೃಷ್ಟಿಕೋನವಾಗಿದೆ. ಲಾಸ್‌ವೆಲ್ ಮತ್ತು ಮ್ಯಾಕ್ಸ್‌ ವೆಬರ್ ಅವರು 'ಅಧಿಕಾರವು' (Power)ರಾಜ್ಯಶಾಸ್ತ್ರದ ಕೇಂದ್ರ ಬಿಂದು ಎನ್ನುತ್ತಾರೆ. ಅಧಿಕಾರವನ್ನು ಪಡೆಯುವ ಚಲಾಯಿಸುವ ಉಳಿಸಿಕೊಳ್ಳುವ, ನಿಯಂತ್ರಿಸುವ, ಅಧಿಕಾರ ಬಳಕೆಯ ಉದ್ದೇಶ,ತೀರ್ಮಾನ ತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳುವ ವಿಧಾನಗಳು, ತೀರ್ಮಾನ ಕೈಗೊಳ್ಳುವಾಗ ಪ್ರಭಾವ ಬೀರುವ ಅಂಶಗಳು -ಇವೇ ಮುಂತಾದವುಳ ವಿಶ್ಲೇಷಣೆ ರಾಜ್ಯಶಾಸ್ತ್ರದ ವ್ಯಾಪ್ತಿಗೆ ಒಳಪಡುತ್ತವೆ. ಲಿಪ್‌ನ್‌ರವರು ಇದೇ ಅಭಿಪ್ರಾಯವನ್ನು ವ್ಯಕ್ತಪಡಿಸುತ್ತಾ. ಇಂದು ರಾಜ್ಯ ಶಾಸ್ತ್ರದ ವ್ಯಾಪ್ತಿಯು ರಾಜ್ಯಕ್ಕಿಂತಲೂ ವಿಸ್ತಾರವಾದುದೆಂದು ಹೇಳಿದ್ದಾರೆ. 'ರಾಜ್ಯ' ಎಂಬುದು ರಾಜಕಾರಣಕ್ಕಿಂತಲೂ ಸಂಕುಚಿತ ವ್ಯಾಪಿಯನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ಏಕೆಂದರೆ ರಾಜ್ಯವಿರುವಲ್ಲೆಲ್ಲಾ ರಾಜಕೀಯವಿರುತ್ತದೆ. ಆದರೆ ರಾಜಕೀಯ ಇರುವ ಕಡೆಯೆಲ್ಲಾ ರಾಜ್ಯವಿರುವುದಿಲ್ಲ ಎಂದು ಅಭಿಪ್ರಾಯ ಪಟ್ಟಿದ್ದಾರೆ. ಉದಾಹರಣೆಗೆ ನಾವು ಅಂತರರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ರಾಜಕೀಯ ನಗರ ಸಭೆಯ ರಾಜಕೀಯ, ಕಾರ್ಮಿಕ ಸಂಘಗಳಲ್ಲಿನ ರಾಜಕೀಯ, ಶೈಕ್ಷಣಿಕ ಸಂಸ್ಥೆಗಳಲ್ಲಿನ ರಾಜಕೀಯ, ಪಕ್ಷ ರಾಜಕೀಯ ಮುಂತಾದವುಗಳ ಬಗ್ಗೆ ಮಾತನಾಡುತ್ತೆವೆ. ಆದರೆ ಇವುಗಳಾವುವೂ ರಾಜ್ಯಗಳಲ್ಲ. ರಾಬರ್ಟ್ದಾಲ್ ಹೇಳಿರುವಂತೆ ಇಂದುಪ್ರತಿಯೊಬ್ಬ ವ್ಯಕ್ತಿಯು ಒಂದು ರೀತಿಯ ರಾಜಕೀಯ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯ ಪ್ರಭಾವಕ್ಕೆ ಒಳಗಾಗಲೇಬೇಕು. ಇಂದು ರಾಜಕಾರಣದ ವ್ಯಾಪ್ತಿಯು ಎಷ್ಟರಮಟ್ಟಿಗೆ ವಿಸ್ತಾರಗೊಂಡಿದೆಯೆಂದರೆ ಯಾವ ವ್ಯಕ್ತಿಯು ರಾಜಕೀಯ ಪ್ರಭಾವದಿಂದ ತಪ್ಪಿಸಿಕೊಳ್ಳಲಾರದಷ್ಟು ವಿಸ್ತಾರಗೊಂಡಿದೆ.

    ಈ ರೀತಿ ರಾಜ್ಯಶಾಸ್ತ್ರದ ವ್ಯಾಪ್ತಿಯು ಕೇವಲ ರಾಜ್ಯ ಮತ್ತು ಸರ್ಕಾರಗಳಿಗೆ ಸೀಮಿತವಾಗಿರದೆ ಅದು ಇತರ ಅನೌಪಚಾರಿಕ ಸಂಘಟನೆಗಳ ಮತ್ತು ವ್ಯಕ್ತಿಗಳ ಅಧಿಕಾರ ಗಳಿಸುವ ವರ್ತನೆಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಳ್ಳುತ್ತದೆ.. ಡೇವಿಡ್ ಈಸ್ಟನ್‌ ಮತ್ತು ಥಾಮಸ್ ಆರ್. ಡೈ ಮುಂತಾದ ವಿದ್ವಾಂಸರು ರಾಜ್ಯ ಶಾಸ್ತ್ರದ ವ್ಯಾಪ್ತಿಯು ಸಾರ್ವಜನಿಕ ನೀತಿಯ ರಚನೆ: ಅನುಷ್ಠಾನ ಮುಂತಾದ ವಿಷಯಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಳ್ಳುವುದು ಎಂದು ಹೇಳಿದ್ದಾರೆ. ಈ ನೀತಿ ರಚನಾ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಯಲ್ಲಿ ಔಪಚಾರಿಕ ಮತ್ತು ಅನೌಪಚಾರಿಕ ರಾಜಕೀಯ ಗುಂಪುಗಳು, ಒತ್ತಡ ಗುಂಪುಗಳು ಮೊದಲಾದವುಗಳು ಪ್ರಮುಖ ಪಾತ್ರ ವಹಿಸುತ್ತವೆ. ಹೀಗೆ ಸಾರ್ವಜನಿಕ ನೀತಿಯ ಪರಿಕಲ್ಪನೆ ಉದಯದೊಂದಿಗೆ ರಾಜ್ಯಶಾಸ್ತ್ರದ ವ್ಯಾಪಿಯು ವಿಸ್ತ್ರತಗೊಂಡಿದೆ.

 

ನಿಮ್ಮ ಪ್ರಗತಿ ಪರಿಶೀಲನೆ -2

ಸೂಚನೆ:            1) ಈ ಕೆಳಗೆ ಕೊಟ್ಟಿರುವ ಸ್ಥಳವನ್ನು ನಿಮ್ಮ ಉತ್ತರಗಳಿಗೆ ಉಪಯೋಗಿಸಿ.

               2) ನಿಮ್ಮ ಉತ್ತರಗಳನ್ನು ಈ ಘಟಕದ ಕೊನೆಯಲ್ಲಿ ಕೊಟ್ಟಿರುವುದರೊಂದಿಗೆ ಪರಿಶೀಲಿಸಿ.

1. ಸಮಕಾಲಿನ ಜಗತ್ತಿನಲ್ಲಿ ರಾಜ್ಯ ಶಾಸ್ತ್ರದ ವ್ಯಾಪ್ತಿಯನ್ನು ವಿವರಿಸಿ.

 

1.4 ರಾಜ್ಯಶಾಸ್ತ್ರ ಅಧ್ಯಯನದ ಮಹತ್ವ

ಇಂದಿನ ಸಂಕೀರ್ಣ ಹಾಗೂ ಜಾಗತೀಕರಣ ಯುಗದಲ್ಲಿ ರಾಜ್ಯಶಾಸ್ತ್ರದ ಅಧ್ಯಯನದ ಪ್ರಾಮುಖ್ಯತೆ ದ್ವಿಗುಣಗೊಂಡಿದೆ. ಇಂದು ರಾಜಕಾರಣವು ವ್ಯಕ್ತಿಯ ಜೀವನದ ಪ್ರತಿಯೊಂದು ರಂಗದಲ್ಲಿ ವ್ಯಾಪಿಸಿದೆ. ಆದ್ದರಿಂದ ಜನರು ತಾವು ಸೇರಿರುವ ಇಲ್ಲವೇ ವಾಸಿಸುವ ರಾಜ್ಯ ಹಾಗೂ ಸರ್ಕಾರದ ಬಗ್ಗೆ ಸಾಕಷ್ಟು ತಿಳುವಳಿಕೆ/ಅರಿವು ಹೊಂದಿರಬೇಕಾದುದು ಅತ್ಯಾವಶ್ಯಕ. ಇಂತಹ ಅರಿವನ್ನು ರಾಜ್ಯಶಾಸ್ತ್ರದ ಅಧ್ಯಯನದಿಂದ ಪಡೆಯಲು ಸಾಧ್ಯ ರಾಜ್ಯಶಾಸ್ತ್ರದ ಅಧ್ಯಯನದ ಪ್ರಾಮುಖ್ಯತೆ ಮತ್ತು ಅದರಿಂದಾಗುವ ಪ್ರಯೋಜನಗಳನ್ನು ಈ ಕೆಳಗಿನಂತೆ ವಿವರಿಸಬಹುದು.

     1) ರಾಜ್ಯ ಮತ್ತು ಸರ್ಕಾರದ ಪಾತ್ರದ ಬಗ್ಗೆ ಮಾಹಿತಿ ಪಡೆಯಬಹುದು:

    ರಾಜ್ಯ ಮತ್ತು ಸರ್ಕಾರವನ್ನು ಕುರಿತು ರಾಜ್ಯಶಾಸ್ತ್ರವನ್ನು ಅಧ್ಯಯನ ಮಾಡುವುದರಿಂದ ನಾಗರಿಕರು ತಾವು ಸದಸ್ಯರಾಗಿರುವ ರಾಜ್ಯದ ಉಗಮ, ಬೆಳವಣಿಗೆ, ಗುರಿ, ಉದ್ದೇಶಗಳನ್ನು ಹಾಗೂ ಸರ್ಕಾರದ ರಚನೆ, ಕಾರ್ಯವ್ಯಾಪ್ತಿ, ಮುಂತಾದ ವಿಷಯಗಳ ಬಗ್ಗೆ ತಿಳಿದುಕೊಳ್ಳಬೇಕಾದರೆ ರಾಜ್ಯಶಾಸ್ತ್ರದ ಅಧ್ಯಯನ ಅತ್ಯಾವಶ್ಯಕ.

    2) ಪ್ರಜೆಗಳ ಹಕ್ಕು ಬಾಧ್ಯತೆಗಳ ಬಗ್ಗೆ ಅರಿವು ಮೂಡಿಸುವುದು:

    ಹಕ್ಕು ಮತ್ತು ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯಗಳು ಪ್ರಜೆಗಳ ವ್ಯಕ್ತಿತ್ವ ವಿಕಾಸಕ್ಕೆ ಅತ್ಯಗತ್ಯವಾಗಿವೆ. ರಾಜ್ಯಶಾಸ್ತ್ರ ಅಧ್ಯಯನದಿಂದ ಸಂವಿಧಾನಾತ್ಮಕವಾಗಿ ದೊರೆಯುವ ಹಕ್ಕುಗಳು ಯಾವುವು, ಸರ್ಕಾರದಿಂದ ಹಕ್ಕುಗಳಿಗೆ ಚ್ಯುತಿ ಬಂದಾಗ ಅವುಗಳನ್ನು ಹೇಗೆ ರಕ್ಷಿಸಿಕೊಳ್ಳಬೇಕು ಎನ್ನುವ ಸೂಕ್ತ ತಿಳುವಳಿಕೆ ದೊರೆಯುತ್ತದೆ.

     3) ಪ್ರಜೆಗಳಲ್ಲಿ ರಾಜಕೀಯ ಜಾಗೃತಿಯನ್ನುಂಟು ಮಾಡುವುದು:

   ಪ್ರಜೆಗಳು ರಾಜಕೀಯ ಘಟನೆಗಳ ಬಗ್ಗೆ ಉದಾಸೀನರಾಗಿರಬಾರದು. ತಮ್ಮ ಹಕ್ಕು ಬಾಧ್ಯತೆಗಳಿಗೆ ಕುಂದು ಬಾರದಂತೆ ಸದಾ ಜಾಗೃತರಾಗಿದ್ದು, ಆಡಳಿತ ವ್ಯವಹಾರಗಳಲ್ಲಿ ಕಟ್ಟೆಚ್ಚರದಿಂದಿರಬೇಕು. ಸರ್ಕಾರದ ಲೋಪದೋಷಗಳನ್ನು ಟೀಕಿಸಲು ಹಿಂಜರಿಯಬಾರದು. ತಮ್ಮ ಇಚ್ಛೆಯಂತೆ ನಡೆಯಬೇಕೆಂಬ ರಾಜಕೀಯ ಪ್ರಜ್ಞೆ ಪ್ರಜೆಗಳಲ್ಲಿರಬೇಕು.ನಿರಂತರ (Elernal vigilance is the price of democ- racy) ಇಂತಹ ಒಂದು ಮಾನಸಿಕ ಸ್ಥಿತಿಯು ರಾಜ್ಯಶಾಸ್ತ್ರದ ಅಧ್ಯಯನದಿಂದ ಜನರಲ್ಲಿ ರಾಜಕೀಯ ಜಾಗೃತಿ ಉಂಟಾಗಿ ಸರ್ಕಾರದ ತಪ್ಪುಗಳನ್ನು ಅಥವಾ ದುರಾಡಳಿತವನ್ನು ಪ್ರತಿಭಟಿಸುವ ಹಾಗೂ ತಮ್ಮ ಹಕ್ಕುಗಳನ್ನು ರಕ್ಷಿಸಿಕೊಳ್ಳುವ ಧೈರ್ಯ ಹಾಗೂ ಸಾಮರ್ಥ್ಯ ಉಂಟಾಗುತ್ತದೆ.

    4) ಪ್ರಜಾಪ್ರಭುತ್ವದ ಯಶಸ್ಸಿಗೆ ಸಹಕಾರಿ:

    ಇಂದಿನ ಯುಗವನ್ನು ಪ್ರಜಾಪ್ರಭುತ್ವ ಯುಗವೆಂದು ಕರೆಯಲಾಗಿದೆ. ಪ್ರಜಾಪ್ರಭುತ್ವ ಪ್ರಜೆಗಳಿಂದ ನಡೆಯುವ ಸರ್ಕಾರವಾಗಿರುವುದರಿಂದ ತಮ್ಮನ್ನು ತಾವು ಆಳ್ವಿಕೆ ಮಾಡಿಕೊಳ್ಳಲು ಪ್ರಜೆಗಳಿಗೆ ನಿರ್ವಹಣೆಯ ಬಗ್ಗೆ ಸರಿಯಾದ ಜ್ಞಾನವಿರಬೇಕು. ರಾಜಕೀಯ ಜ್ಞಾನ ಹೊಂದಿರುವ ಪ್ರಜೆಗಳು ಉತ್ತಮ ಪ್ರತಿನಿಧಿಗಳನ್ನು ಆರಿಸಿ, ಉತ್ತಮ ಸರ್ಕಾರ ರಚನೆಯಾಗುವಂತೆ ನೋಡಿಕೊಳ್ಳುವ ಸಾಮರ್ಥ್ಯ ಹೊಂದಿರುತ್ತಾರೆ. ಪ್ರಜಾಪ್ರಭುತ್ವದ ಯಶಸ್ಸಿಗೆ ಅಗತ್ಯವಾದ ಅಂಶಗಳಾವುವು ಎನ್ನುವ ರಾಜಕೀಯ ಜ್ಞಾನ ಹೊಂದಿರುವ ಪ್ರಜೆಗಳು ಉತ್ತಮ ಪ್ರತಿನಿಧಿಗಳನ್ನು ಆರಿಸಿ, ಉತ್ತಮ ಸರ್ಕಾರ ರಚನೆಯಾಗುವಂತೆ ನೋಡಿಕೊಳ್ಳುವ ಸಾಮರ್ಥ್ಯ ಹೊಂದಿರುತ್ತಾರೆ. ಪ್ರಜಾಪ್ರಭುತ್ವದ ಯಶಸ್ಸಿಗೆ ಅಗತ್ಯವಾದ ಅಂಶಗಳಾವುವು ಎನ್ನುವ ರಾಜಕೀಯ ಪರಿಜ್ಞಾನವನ್ನು ಒದಗಿಸುವುದು ರಾಜ್ಯ ಶಾಸ್ತ್ರದ ಅಧ್ಯಯನ. ಹೀಗೆ ರಾಜ್ಯಶಾಸ್ತ್ರದ ಅಧ್ಯಯನ ಪ್ರಜಾಪ್ರಭುತ್ವದ ಯಶಸ್ಸಿಗೆ ಸಹಕಾರಿಯಾಗಿದೆ.

    5) ವಿವಿಧ ರಾಜಕೀಯ ಸಿದ್ಧಾಂತಗಳ ಪರಿಚಯ:

    ವಿಶ್ವದಲ್ಲಿ ಸಮಾಜವಾದ, ಸಮತಾವಾದ, ಉದಾರತಾವಾದ, ಪ್ರಜಾಪ್ರಭುತ್ವ,ಸರ್ವಾಧಿಕಾರ ಮುಂತಾದ ಹಲವು ಬಗೆಯ ರಾಜಕೀಯ ಸಿದ್ಧಾಂತಗಳು ಹುಟ್ಟಿವೆ. ಆಧುನಿಕ ರಾಜ್ಯಗಳು ಸೈದ್ಧಾಂತಿಕ ತಳಹದಿಯ ಮೇಲೆ ಸ್ಥಾಪಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿವೆ. ರಾಜ್ಯಶಾಸ್ತ್ರದ ಅಧ್ಯಯನದಿಂದ ಇವುಗಳ ಹಿನ್ನಲೆ, ವಿವರಣೆ ಹಾಗೂ ಗುಣ ದೋಷಗಳನ್ನು ತಿಳಿದುಕೊಂಡು ತುಲನಾತ್ಮಕವಾಗಿ ಉತ್ತಮವಾದುದನ್ನು ಅಳವಡಿಸಿಕೊಳ್ಳಲು ಸಹಕಾರಿಯಾಗಿದೆ.

    6) ಅಂತರರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ರಾಜಕೀಯ ಹಾಗೂ ಸಂಘ ಸಂಸ್ಥೆಗಳ ಪರಿಚಯ:    

    ಇಂದಿನ ಗೊಂದಲಮಯ ಜಗತ್ತಿನಲ್ಲಿ ರಾಜ್ಯಶಾಸ್ತ್ರದ ಮಹತ್ವ ಮತ್ತು ಅದರ ಪ್ರಯೋಜನ ಅಧಿಕವಾಗಿದೆ. ವಿಶ್ವದ ರಾಷ್ಟ್ರ-ರಾಷ್ಟ್ರಗಳ ನಡುವೆ ವೈಷಮ್ಯ ಹೆಚ್ಚಾಗಿ ಯುದ್ಧಗಳಿಗೆ ನಾಂದಿಯಾಗಿ ವಿಶ್ವ ಶಾಂತಿಗೆ ಅಡ್ಡಿಯಾಗಿದೆ. ಜಗತ್ತಿನ ರಾಷ್ಟ್ರಗಳೆಲ್ಲ ಒಂದಾಗಿ ಸೌಹಾರ್ದದಿಂದ ಬಾಳಲು ಅಂತರರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಸಂಘ ಸಂಸ್ಥೆಗಳನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಿಕೊಂಡು ಪರಸ್ಪರ ಸಹಕಾರ ನೀಡುತ್ತದೆ. ಹಾಗೂ ಸಮಸ್ಯೆಗಳನ್ನು ನಿವಾರಿಸಿಕೊಳ್ಳಲು ಪ್ರಯತ್ನಿಸುತ್ತವೆ. ಉದಾ: ವಿಶ್ವಸಂಸ್ಥೆ, ಸಾರ್ಕ್, ಏಷಿಯನ್ ಸಂಘ, ಮುಂತಾದ ಪ್ರಾದೇಶಿಕ ಸಂಘಗಳನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಲಾಗಿದೆ. ಇಂತಹ ಸಂಘ ಸಂಸ್ಥೆಗಳ ಬಗ್ಗೆ ಹಾಗೂ ಅಂತರ್ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಕಾನೂನಿನ ಮಹತ್ವ ಮುಂತಾದ ಅಂತರ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ರಾಜಕೀಯ ವಿಷಯಗಳ ಬಗ್ಗೆ ನಮಗೆ ತಿಳುವಳಿಕೆ ಬರುವುದು ರಾಜ್ಯಶಾಸ್ತ್ರದ ಅಧ್ಯಯನದಿಂದ.

        7. ಸರ್ಕಾರದ ದಕ್ಷ ನಿರ್ವಹಣೆಗೆ ರಾಜ್ಯಶಾಸ್ತ್ರದ ಜ್ಞಾನ ಸ್ವಲ್ಪಮಟ್ಟಿಗಾದರೂ ಇದ್ದರೆ ಉತ್ತಮ ಶಾಸಕಾಂಗ ಸದಸ್ಯರಿಗೂ ಮಂತ್ರಿಗಳಿಗೂ ಸಂವಿಧಾನ ರೂಪರೇಷೆಗಳು, ಆದರ್ಶ ತತ್ವಗಳು ಮುಂತಾದ ರಾಜ್ಯ ಮತ್ತು ಸರ್ಕಾರವನ್ನು ಕುರಿತು ವಿಷಯಗಳ ಪರಿಚಯವಿದ್ದರೆ ಅವರು ಉತ್ತಮವಾಗಿ ಆಡಳಿತ ನಡೆಸಲು ಅನುವು ಮಾಡಿ ಕೊಟ್ಟಂತಾಗುತ್ತದೆ. ಇದಕ್ಕಾಗಿ ರಾಜ್ಯಶಾಸ್ತ್ರದ ಅಧ್ಯಯನ ಅಗತ್ಯವಾಗಿದೆ.

               8. ರಾಜ್ಯದ ಸಮಸ್ಯೆಗಳನ್ನು ಅರಿಯಲು, ವ್ಯಕ್ತಿಗೂ ರಾಜ್ಯಕ್ಕೂ ಇರುವ ಸಂಬಂಧವನ್ನು ತಿಳಿಯಲು, ಅಂತರರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಸಂಘಸಂಸ್ಥೆ ಹಾಗೂ ಕಾನೂನುಗಳನ್ನು ಅರಿತುಕೊಳ್ಳಲು, ರಾಷ್ಟ್ರ-ರಾಷ್ಟ್ರಗಳ ನಡುವೆ ಉದ್ಭವಿಸುವ ಘರ್ಷಣೆಗಳಿಗೆ ಕಾರಣಗಳು ಅವುಗಳ ನಿವಾರಣೋಪಾಯಗಳು ಇವೇ ಮೊದಲಾದ ಅನೇಕ ಸಮಸ್ಯೆಗಳನ್ನು ತಿಳಿದುಕೊಳ್ಳಲು ರಾಜ್ಯ ಶಾಸ್ತ್ರದ ಅಧ್ಯಯನ ಬಹಳ ಪ್ರಯೋಜನಕಾರಿಯಾಗಿದೆ.

 

ನಿಮ್ಮ ಪ್ರಗತಿ ಪರಿಶೀಲನೆ - 3

ಸೂಚನೆ:               1) ಈ ಕೆಳಗೆ ಬಿಟ್ಟಿರುವ ಸ್ಥಳವನ್ನು ನಿಮ್ಮ ಉತ್ತರಕ್ಕೆ ಉಪಯೋಗಿಸಿ

                 2) ನಿಮ್ಮ ಉತ್ತರವನ್ನು ಈ ಘಟಕದ ಕೊನೆಯಲ್ಲಿ ಕೊಟ್ಟಿರುವುದರೊಂದಿಗೆ ಪರಿಶೀಲಿಸಿ.

1. ರಾಜ್ಯಶಾಸ್ತ್ರದ ಅಧ್ಯಯನದ ಮಹತ್ವವನ್ನು ತಿಳಿಸಿ.

 

1.5 ಸಾರಾಂಶ

    ರಾಜ್ಯಶಾಸ್ತ್ರವು ಒಂದು ಸಾಮಾಜಿಕ ವಿಜ್ಞಾನ. ಅದು ರಾಜ್ಯ ಮತ್ತು ಸರ್ಕಾರವನ್ನು ಕುರಿತು ಅಭ್ಯಸಿಸುತ್ತದೆ. ಇದರ ಮೂಲವನ್ನು ಗ್ರೀಕರಲ್ಲಿ ಕಾಣಬಹುದು. ಗ್ರೀಕ್‌ತತ್ವಜ್ಞಾನಿಯಾದ ಅರಿಸ್ಟಾಟಲ್‌ರನ್ನು ರಾಜ್ಯಶಾಸ್ತ್ರದ ಪಿತಾಮಹರೆಂದು ಪರಿಗಣಿಸಲಾಗಿದೆ. ಅವರು ರಾಜ್ಯಶಾಸ್ತ್ರವನ್ನು ಕುರಿತು ರಚಿಸಿದ 'ಪಾಲಿಟಿಕ್ಸ್' (Politics) ಎಂಬ ಗ್ರಂಥ ವಿಶ್ವದಲ್ಲಿಯೇ ಪ್ರಥಮ ಗ್ರಂಥವಾಗಿದೆ.

    'ರಾಜಕೀಯ' ಮತ್ತು ರಾಜ್ಯಶಾಸ್ತ್ರ' ಈ ಎರಡು ಪದಗಳನ್ನು ಒಂದೇ ಅರ್ಥದಲ್ಲಿ ಬಳಸಲಾಗುತ್ತಿದೆಯಾದರೂ, ಇವೆರಡು ಒಂದೇ ಅಲ್ಲ, 'ರಾಜಕೀಯ' ಎಂಬುದು ಪ್ರಚಲಿತ ರಾಜಕೀಯ ಸಮಸ್ಯೆಗಳನ್ನು ಮತ್ತು ದೇಶದಲ್ಲಿ ನಡೆಯುವ ರಾಜಕೀಯ ಚಟುವಟಿಕೆಗಳನ್ನು ಸೂಚಿಸುತ್ತದೆ. ರಾಜ್ಯಶಾಸ್ತ್ರದ ಅಧ್ಯಯನವು ರಾಜ್ಯ ಮತ್ತು ಸರ್ಕಾರದ ಸುತ್ತ ಕೇಂದ್ರೀಕೃತವಾಗಿರುತ್ತದೆ.

    ರಾಜ್ಯಶಾಸ್ತ್ರದ ವ್ಯಾಪ್ತಿಯಲ್ಲಿ ರಾಜ್ಯ ಸರ್ಕಾರ, ರಾಜಕೀಯ ಸಿದ್ಧಾಂತಗಳು, ರಾಜಕೀಯ ಸಂಸ್ಥೆಗಳು, ರಾಜಕೀಯ ವರ್ತನೆ, ವ್ಯಕ್ತಿ ಮತ್ತು ರಾಜ್ಯದ ನಡುವಿನ ಸಂಬಂಧ, ಅಂತರ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ರಾಜಕಾರಣ, ಸಾರ್ವಜನಿಕ ಆಡಳಿತ ಮುಂತಾದವುಗಳನ್ನು ಕುರಿತು ಅಧ್ಯಯನ ಮಾಡಲಾಗುತ್ತದೆ. ಇತ್ತೀಚಿನ ದಿನಗಳಲ್ಲಿ ರಾಜಕೀಯ ಪದ್ಧತಿ, ಶಕ್ತಿ, ಅಧಿಕಾರ, ಪ್ರಭಾವ ಮುಂತಾದವುಗಳಿಗೆ ಒತ್ತು ನೀಡಲಾಗಿದೆ.

        ರಾಜ್ಯಶಾಸ್ತ್ರವು ವಿಜ್ಞಾನವೂ ಹೌದು ಮತ್ತು ಕಲೆಯೂ ಹೌದು ಆದರೆ ಅದನ್ನು ಅನಿರ್ದಿಷ್ಟ ವಿಜ್ಞಾನವೆಂದು ಪರಿಗಣಿಸಲಾಗಿದೆ. ರಾಜ್ಯಶಾಸ್ತ್ರದ ಅಧ್ಯಯನದಿಂದ ರಾಜ್ಯ ಮತ್ತು ಸರ್ಕಾರದ ಬಗ್ಗೆ ಸಂಪೂರ್ಣ ಮಾಹಿತಿ, ಹಕ್ಕು ಬಾಧ್ಯತೆಗಳ ಅರಿವು ರಾಜಕೀಯ ಪ್ರಜ್ಞೆ ಮೂಡುವಿಕೆ, ರಾಜಕೀಯ ಸಿದ್ಧಾಂತಗಳ ಪರಿಚಯ ಮುಂತಾದ ಪ್ರಯೋಜನಗಳು ದೊರೆಯುತ್ತದೆ.

 

1.6 ಕಠಿಣ ಪದಗಳು

ನಗರ – ರಾಜ್ಯ         - ನಗರ ಮತ್ತು ಅದರ ಸುತ್ತುಮುತ್ತಿನ ಪ್ರದೇಶವನ್ನೊಳಗೊಂಡ ರಾಜ್ಯ.

ನಾಗರಿಕ                 - ಒಂದು ದೇಶದಲ್ಲಿ ವಾಸಿಸಿರುವ ವ್ಯಕ್ತಿ.

ಜಾಗತಿಕ                 - ಇಡೀ ಪ್ರಪಂಚಕ್ಕೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದ್ದು,

 

1.7 ನಿಮ್ಮ ಪ್ರಗತಿ ಪರಿಶೀಲನೆಗೆ ಉತ್ತರಗಳು

ನಿಮ್ಮ ಪ್ರಗತಿ ಪರಿಶೀಲನೆ -1

1.2 ನೇ ವಿಭಾಗ ನೋಡಿ

ನಿಮ್ಮ ಪ್ರಗತಿ ಪರಿಶೀಲನೆ - 2

1.3 ವಿಭಾಗ ನೋಡಿ.

Download Political Science 1st Year Book PDF Click Here